Gąska zielonka

łac. Tricholoma equestre


Gąska zielonka - co to za grzyb?

Gąska zielonka to nieduży jadalny grzyb z rodziny gąskowatych, występujący głównie w Ameryce Północnej oraz w Europie - w Polsce dość rzadka. Rośnie od października do grudnia, prawie wyłącznie w borach sosnowych, na piaszczystej glebie z dużą ilością porostów.


Czy grzyb gąska zielonka jest jadalny?

Grzyb z gatunku: GĄSKA ZIELONKA JEST JADALNY.

Systematyka

Domena:eukarionty
Królestwo:grzyby
Typ:podstawczaki
Klasa:pieczarniaki
Rząd:pieczarkowce
Rodzina:gąskowate
Rodzaj:Tricholoma
Gatunek:gąska zielonka

Gąska zielonka - Opis wyglądu grzyba

Kapelusz:
Średnicy 4-10 cm, żółtozielony lub żółtobrązowy, pośrodku ciemniejszy, gładki, w młodym owocniku stożkowato wypukły, później płaski, często różnie powyginany. Skórka naga lub drobnołuskowata, mazista i dlatego często z ziarnami piasku, podczas wilgoci śliska.

Blaszki:
Od bladożółtawych do siarkowożółtych, średnio gęste, cienkie, wycięte z ząbkiem, ale u nasady szeroko przyrośnięte.

Trzon:
Osiąga długość od 3 do 9 cm i grubość do 3 cm. Jest cylindryczny, pełny. Powierzchnia najpierw z podłużnymi włóknami, później gładka, żółta albo żółtozielonkawa.

Miąższ:
Twardy, kruchy, biały, po przekrojeniu nie zmienia zabarwienia. Smak słodkawoorzechowy, pachnie jak świeżo zmielona mąka.

Gąska zielonka - Podobne gatunki grzybów

  • Trująca gąska siarkowa (łac. Tricholoma sulphureum), która ma żółty miąższ, rzadkie blaszki i nieprzyjemny zapach,
  • Gąska zielonożółta (łac. Tricholoma sejunctum), która ma kapelusz bardziej oliwkowoszary i występuje głównie w lasach liściastych,
  • Śmiertelnie trujący muchomor sromotnikowy (łac. Amanita phalloides). Podobne są zwłaszcza młode okazy - muchomor różni się obecnością pochwy u nasady trzonu, wysokim trzonem i wolnymi blaszkami.

Gąska zielonka - Występowanie

Gąska zielonka rozprzestrzeniona jest szeroko w Ameryce Północnej i Europie, ale zaraportowana też została z niektórych miejsc w Azji (Japonia), Ameryce Środkowej (Kostaryka) i Afryce. W Polsce gatunek rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status I – gatunek o nieokreślonym zagrożeniu. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych w Niemczech, Holandii, Słowacji. W krajach, gdzie jest gatunkiem zagrożonym – zabroniony jest zbiór tego gatunku.

Rośnie od października do grudnia, w borach sosnowych na piaszczystej glebie z dużą ilością porostów, prawie zawsze gromadnie, czasami razem z gąską niekształtną (łac. Tricholoma portentosum). Prawie cały rozwój owocnika przebiega pod ziemią, z mchu i igliwia wystaje zwykle tylko część kapelusza, dlatego też trudno ją znaleźć.


Gąska zielonka - Rozmnażanie

Gąska zielonka tworzy owocniki od października do grudnia i wytwarza zarodniki o średnicy 6-8 x 3,5-5 μm, jajowate, gładkie, bezbarwne.

Gąska zielonka - Przydatność spożywcza

Gąska zielonka dawniej uważana była za smaczny grzyb jadalny, jednak obecnie nie poleca się jego zbioru, w wielu krajach (np. we Francji i w Niemczech) uznawany jest za toksyczny i niebezpieczny. We Francji w latach 2001-2003 odnotowano liczne przypadki zatruć, z tego kilka śmiertelnych. W kraju tym zaczęło dochodzić do coraz częstszych przypadków zatruć po spożyciu gąski zielonej, najprawdopodobniej jednak z powodu skażenia środowiska. Na obszarach o środowisku skażonym zaleca się spożywanie tego gatunku w ograniczonych ilościach. W roku 2009 udokumentowano zatrucie zielonkami w Polsce u trzech osób, z tego jedno śmiertelne. O podstawowy mechanizm zatrucia podejrzewa się rabdomiolizę, która uszkadza błony komórkowe mięśni szkieletowych. W rezultacie tego białko mioglobina przenoszące tlen do mięśni jest uwalniane i pojawia się w moczu, co prowadzi do objawów takich jak ból mięśni i brązowawe zabarwienie moczu.

Mimo wszystkich kontrowersji z nią związanych, zgodnie z rozporządzeniem z dnia 12 czerwca 2018 r. jest grzybem dopuszczonym do obrotu handlowego na teranie Polski.

Przeprowadzony przez polskich naukowców krytyczny przegląd badań klinicznych i eksperymentalnych wskazujących na rzekomą toksyczność gąski zielonki podkreśla jednak stanowczo, iż gatunek ten nie stanowi większego zagrożenia dla zdrowia aniżeli gatunki grzybów bezsprzecznie uznawane za jadalne, a opisy przypadków zatruć i badań w modelu doświadczalnym cechuje szereg ograniczeń interpretacyjnych.

Gąska zielonka - Ciekawostki

Po raz pierwszy gatunek ten zdiagnozowany został w 1753 r. przez K. Linneusza, który nadał mu nazwę Agaricus equestre. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu P. Kumm. w 1871 r.

Ma około 20 synonimów nazwy naukowej. Najczęstsze z nich to:

  • Agaricus auratus Paulet 1793
  • Agaricus equestris L. 1753
  • Agaricus flavovirens Pers. 1793
  • Gyrophila equestris (L.) Quél. 1886
  • Gyrophila equestris var. aurata (Paulet) Quél. 1886
  • Melanoleuca equestris (L.) Murrill 1914
  • Tricholoma auratum (Paulet) Gillet 1874
  • Tricholoma flavovirens (Pers.) S. Lundell 1942

Nazwę polską nadał Józef Jundziłł w 1830 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym ma też inne nazwy: bedłka zielonka, gąska żółta i prośnianka.

Nazwy grzyba gąska zielonka w językach obcych

Poniżej znajdziesz nazwy gatunku grzyba gąska zielonka w innych językach:

  • Беларуская: Зялёнка
  • Català: Verderol, groguet, pixaconill
  • Čeština: Čirůvka zelánka
  • Deutsch: Grünling
  • English: Man on horseback, yellow knight
  • Español: Seta de los caballeros
  • Euskara: Zaldun-ziza orrihori
  • فارسی: قارچ اسبی
  • Français: Chevalier, tricholome chevalier, tricholome des chevaliers, bidaou, canari, jaunet
  • Hrvatski: Zelenka, zelenkasta vitezovka
  • Latviešu: Parastā smiltene
  • Lietuvių: Žalsvasis baltikas
  • Magyar: Sárgászöld pereszke
  • 日本語: キシメジ
  • Norsk: Riddermusserong
  • Português: Míscaro, míscaro-amarelo
  • Română: Buretele călărețului
  • Русский: Зеленушка, рядовка зелёная, зелёнка, желтушка, рядовка золотистая, рядовка лимонная
  • Srpskohrvatski: Zelenka, zelenkasta vitezovka
  • Suomi: Kangaskeltavalmuska
  • Svenska: Riddarmusseron
  • Українська: Рядовка зелена, зеленушка, зеленка, зельонка


Udostępnij stronę znajomym:

AtlasGrzybow.online
© 2018 - 2024

Odwiedź również

x