| Grzyb z gatunku: MUCHOMOR SROMOTNIKOWY JEST TRUJĄCY! |
| Domena: | eukarionty |
| Królestwo: | grzyby |
| Typ: | podstawczaki |
| Klasa: | pieczarniaki |
| Rząd: | pieczarkowce |
| Rodzina: | muchomorowate |
| Rodzaj: | Amanita |
| Gatunek: | muchomor zielonawy |
Kapelusz:
Średnica 5-15 cm, za młodu półkulisty, potem dzwonkowato-łukowaty, w końcu rozpostarty. Skórka gładka, przy brzegu nieprążkowana, składa się z przylegających i promieniście ułożonych włókienek. Kolor biało zielonkawy, oliwkowo zielonkawy, szarozielony, brunatnozielony, na brzegu zwykle jaśniejszy, czasem żółtawy. Na słońcu, oraz u starszych okazów kolor jest wypłowiały. Skórka łatwo daje się ściągnąć i często występują na niej białe resztki osłony.
Blaszki:
Gęste, białe, u starych okazów z lekkim odcieniem żółtawo-zielonkawym. U młodych okazów są niewidoczne, gdyż przykryte są białawą osłoną.
Trzon:
Wysokość do 15 cm, grubość do 2 cm. Jest walcowaty, w nasadzie zakończony bulwą o średnicy do 4 cm. Bulwa otoczona jest wysoką, białawą i odstającą pochwą. Kolor trzonu białawy z odcieniem żółtawo-zielonkawym. Posiada wyraźny, zwisający pierścień o kolorze od białego do żółtawego. Powyżej pierścienia trzon jest gładki, pod pierścieniem występują delikatne łuski, czasami tworzące zygzakowaty wzór.
Miąższ:
Biały, nie zmienia koloru po przełamaniu. U młodych okazów miąższ ma łagodny zapach, u starych pachnie nieco ziemniakami. Smak przyjemny.
Przez niedoświadczonych grzybiarzy bywa mylony z:
a także z innymi gatunkami muchomorów. Młode, słabo wybarwione okazy mogą też być pomylone z pieczarkami.
Muchomor sromotnikowy jest szeroko rozprzestrzeniony w Ameryce Północnej i Europie. Występuje także w Azji, Ameryce Środkowej i Południowej, Australii, Nowej Zelandii i na Hawajach. W Europie Środkowej jest pospolity, również w Polsce występuje na całym terytorium i jest pospolity.
Występuje najczęściej w lasach liściastych, także w mieszanych; rośnie pojedynczo, lub w małych grupkach. Najczęściej rośnie pod dębami, ale także pod wieloma innymi gatunkami drzew takimi jak: buki, kasztanowce, brzozy, leszczyny, graby, sosny i świerki. Najczęściej występuje na glebach o odczynie obojętnym lub zasadowym, ale potrafi rosnąć także na glebach kwaśnych.
Muchomor sromotnikowy wytwarza białe, gładkie, szeroko elipsoidalne lub niemal kuliste zarodniki o rozmiarach 8 × 11 μm. Owocniki wyrastają od czerwca do listopada.
Muchomor sromotnikowy to grzyb mikoryzowy, dla ludzi śmiertelnie trujący. Dla wielu drobnych zwierząt, np. ślimaków i owadów jest nieszkodliwy. Gatunek ten wraz z muchomorem jadowitym (łac. Amanita virosa) są najsilniej trującymi grzybami występującymi w Polsce. Muchomor sromotnikowy jest też niebezpieczny z tego powodu, że ma łagodny smak i może być pomylony z wieloma innymi gatunkami grzybów. Jest odpowiedzialny za większość śmiertelnych zatruć grzybami na całym świecie. Już 30 g tego grzyba może być dawką śmiertelną (duży owocnik waży ok. 60 g).
Po raz pierwszy gatunek ten opisany został w 1727 r. przez Vaillanta jako grzyb phalloides, annulatus, sordide virescens i patulus, w roku 1821 Fries nadał mu nazwę Agaricus phalloides. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w roku 1833 Link. Ma około 20 synonimów łacińskich.
Nazwę muchomor sromotnikowy podał Franciszek Błoński w 1889 r., Władysław Wojewoda w 1992 r. zaproponował nazwę muchomor zielonawy, uważając ją za bardziej sensowną, odnoszącą się do barwy tego grzyba. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też dawniej jako muchomor bulwiasty i podsadka słupiakowata.
Muchomor sromotnikowy powoduje zatrucia cyklopeptydowe i cytotoksyczne (1 grupa trucizn). Zawiera dwa rodzaje toksyn: fallotoksyny (falloidyna, falloina, fallizyna, fallicydyna) oraz amatoksyny (amanityna, amanina, amanullina). Główną toksyną odpowiedzialną za zatrucie po spożyciu muchomora sromotnikowego jest alfa-amanityna. Toksyny te powodują nieodwracalne uszkodzenie wątroby i innych narządów ciała. Toksyny muchomora nie ulegają zniszczeniu w procesie gotowania, marynowania lub suszenia. Pierwsze objawy zatrucia pojawiają się późno, bo dopiero po 8-16 godzinach od spożycia grzybów, gdy większość trucizny została już wchłonięta do krwi. Są to dolegliwości objawiające się zawrotami i bólami głowy, nudnościami, wymiotami, bólem brzucha, biegunkami, przyspieszeniem tętna, trudnościami w oddychaniu.
Okres objawów może trwać kilkanaście godzin. Czasami następuje na jakiś czas poprawa samopoczucia, jednak jest ona złudna, toksyny nie przestają działać i niszczą wątrobę, nerki i inne narządy ciała. W wątrobie następuje jej stłuszczenie, martwica i zanik glikogenu, wystąpić może także hipoglikemia, a nawet drgawki hipoglikemiczne. Wskutek uszkodzenia nerek występuje azotemia, hipochloremia, mocznica. Trucizny te uszkadzają również inne narządy. W wyniku uszkodzenia jelit występują krwawe biegunki, w wyniku uszkodzenia szpiku kostnego niedokrwistość, w wyniku uszkodzenia serca jego stłuszczenie i niedomoga krążenia (sinica). Śmierć następuje po 2-3 dniach, a przy słabszym zatruciu nawet po 10-13 dniach.
Przy każdym podejrzeniu zatrucia grzybami należy się bezzwłocznie udać do lekarza. Należy zachować resztki niespożytych grzybów (oznaczenie gatunku jest istotne przy leczeniu). Nie należy leczyć się we własnym zakresie. Zatrucie muchomorem sromotnikowym leczy się w szpitalu, jest trudne i nie zawsze skuteczne. Największym zagrożeniem dla życia jest nieodwracalne uszkodzenie wątroby. Często jej przeszczep jest jedynym sposobem uratowania życia ludzi po zatruciu tym grzybem.
Obecnie trwają testy kliniczne w celu weryfikacji doniesień o skuteczności leku sylibiny w leczeniu zatruć. Sylibina jest dopuszczona do użytku w Europie. Należy zauważyć że muchomor zielonawy (sromotnikowy) w Stanach, skąd pochodzą doniesienia o skuteczności sylibiny, przeskoczył na inne symbionty niż w Europie.
Poniżej znajdziesz nazwy gatunku grzyba muchomor sromotnikowy w innych językach:
Udostępnij stronę znajomym: